Taal, kunst & cultuur

Geïnspireerde kunstenaars

Het hertogdom Gelre verbond de graafschappen aan de Noordzee en de regio van de Duitse Nederrijn op politiek en economisch, maar zeker ook op cultureel gebied. De Rijnlandse taal, muziek, schilder- en beeldhouwkunst drongen door tot diep in Gelre.

Culturele smeltkroes

Ook in de kleinere dorpen op het platteland. In de grotere steden oefenden diverse ambachtslieden hun beroep uit: beeldsnijders, edelsmeden, schilders, textielwerkers, steenhouwers. Gelre was een smeltkroes van invloeden en ook een creatieve regio, die kunstenaars voortbracht die elders aan de slag gingen. Johan Maelwael en zijn neven de Gebroeders van Lymborch zijn de beroemdste Gelderse kunstenaars uit de middeleeuwen. De schilderijen en getijdenboeken die zij maakten voor Franse edelen zijn wereldberoemd. In het Gebroeders van Lymborch Huis in Nijmegen leer je alles over de eerste schilders van de Nederlanden.

Gelderland als inspiratiebron

Vanaf de zeventiende eeuw trok Gelderland kunstenaars aan die zich lieten inspireren door het landschap met imposante stuwwallen, beken- en sprengendalen of uitgestrekte heidevelden. Werken van schilders die in de negentiende eeuw naar de Veluwezoom trokken, staan bekend als de Oosterbeekse School. In kasteel Doorwerth is een groot aantal schilderijen uit deze periode te bewonderen. Ook Museum Lunteren heeft een mooie collectie kunstwerken die het Veluwse landschap uit de negentiende en twintigste eeuw laten zien. Het Voerman Stadsmuseum Hattem toont het werk van de gelijknamige schilder die zich liet inspireren door de unieke IJssellandschappen rondom zijn woonplaats.

Kunstenaars in musea

Gelderland kent meer musea waar het werk van één kunstenaar centraal staat. Pal naast het Voerman Stadsmuseum Hattem vinden we bijvoorbeeld het Anton Pieck Museum over de beroemde illustrator en graficus. Villa Mondriaan in Winterswijk laat de eerste kunstwerken van de wereldberoemde schilder zien in het huis waar hij als kind opgroeide. Schilder Marius van Dokkum uit Ugchelen heeft zijn eigen museum in Harderwijk. En het Lalique Museum toont de glaskunst en sieraden van de Franse edelsmid René Lalique in enkele eeuwenoude panden in de historische binnenstad van Doesburg. Het Ateliermuseum Jac. Maris in Heumen exposeert het werk van de beeldhouwer in zijn voormalige woonhuis.

Moderne kunst

Andere Gelderse musea hebben zich gespecialiseerd in moderne en eigentijdse kunst. Het Kröller Muller Museum in Nationaal Park de Hoge Veluwe trekt met een imposante collectie schilderijen van Vincent van Gogh de meeste bezoekers. Museum More in Gorssel heeft de grootste collectie werken uit het magisch realisme en figuratieve moderne kunst van Europa. Ook Museum CODA in Apeldoorn en Museum Arnhem zetten voornamelijk moderne kunstwerken in de schijnwerpers hoewel zij ook een grote historische collectie bezitten. Een speciale vermelding verdient het Nederlands Tegelmuseum in Otterlo met diverse ambachtelijke tegeltableaus.