Verhaal van Gelderland Podcast
Volgend jaar komt weer een nieuw seizoen
Op Spotify, Apple Podcast, Soundcloud en op deze website
Luister naar de Verhaal van Gelderland Podcast en reis met presentator René Arendsen door het verleden van de provincie, van de prehistorie tot nu In elke aflevering bezoekt René een museum, spreekt hij met een expert en behandelt hij een thema en tijdvak. Met verrassende feiten, nieuwe inzichten en spannende verhalen.
Omslagafbeelding: Beleg van Zutphen door prins Maurits. Jan Jansz Orlers, collectie Stedelijk Museum Zutphen.
Seizoen 2
Hier vind je een overzicht van alle afleveringen.
Aflevering 2.1. Een kerk op een Romeinse tempel
Op bezoek bij: Tempel-Kerkmuseum Elst
Onder de Grote Kerk in het centrum van Elst liggen de metershoge muren van twee tempels uit de Romeinse tijd verborgen. Het is dus al meer dan tweeduizend jaar een plek waar het thema zingeving en levensbeschouwing centraal staat. Karin Besjes van het Tempel-Kerkmuseum neemt ons in deze podcast mee op een reis langs twee millennia religieuze geschiedenis in de Betuwe en die nog prachtig zichtbaar zijn. Schrijver Paul van der Heijden vertelt over andere religieuze plekken uit de Romeinse tijd in Gelderland.
Klik op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 2.2. Wie waren de ‘bandeloze’ vroegmiddeleeuwse kooplieden van Tiel?
Op bezoek bij: Flipje en Streekmuseum Tiel en Regionaal Archief Rivierenland
Tiel was rond het jaar 1000 de belangrijkste handelsplaats in de Nederlandse rivierdelta. Rotterdam avant la lettre. Volgens een kroniekschrijver uit die tijd zouden de handelaren in Tiel zich enorm misdragen. Wat deden zij precies? Hoe zag Tiel er in die tijd uit? En wat kwamen de Vikingen daar doen? We ontdekken dat in het Flipje en Streekmuseum Tiel en in het Regionaal Archief Rivierenland. Museumdirecteur Jurriaan de Mol leidt ons rond en archiefmedewerker Beatrijs van Dijk laat ons de Tielse Kroniek zien. Archeoloog en schrijver Michel Groothedde vertelt over het belang van land en water voor handelsnederzettingen in de vroege middeleeuwen.
Klik op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 2.3. Een kerk tussen twee geloven
Op bezoek bij: De Walburgiskerk
Wie de Walburgiskerk in Zutphen bezoekt, maakt een tijdreis van meer dan duizend jaar. In deze podcastaflevering focussen we ons op een bijzondere periode in deze geschiedenis: de transformatie van de kerk van het katholicisme naar het protestantisme. Gids Louis Peeters begeleidt ons door de kerkzaal en neemt ons mee naar de unieke Librije. Deze kettingbibliotheek uit de zestiende eeuw ontstond in de katholieke periode, maar markeert ook de overgang naar een nieuwe tijd. Historicus Ronald de Graaf vertelt hoe de Reformatie op andere plekken in Gelderland verliep.
Klik op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 2.4. Een negentiende-eeuwse synagoge
Op bezoek bij: Museum Sjoel Elburg
In een oude synagoge langs de Graaf Hendriksteeg vinden we Museum Sjoel Elburg. Dit museum vertelt over de joodse geschiedenis van deze vestingstad. Op een zeker moment in de negentiende eeuw was vijf procent van de Elburgers lid van de joodse gemeenschap. Voorzitter van Museum Sjoel Elburg Jan Zwager vertelt hierover. We bezoeken met hem de oude sjoel en de joodse begraafplaats op de vestingwal. Historicus Jonn van Zuthem neemt ons mee langs belangrijke ontwikkelingen van andere religieuze stromingen in de negentiende eeuw in Gelderland.
Klik op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 2.5. De watervallen van Arnhem
Op bezoek bij: Het Nederlands Watermuseum
Water is altijd een betekenisvolle factor geweest in de geschiedenis van Gelderland. De rivieren brachten welvaart, maar de dreiging van hoogwater en overstromingen was altijd dichtbij. René Arendsen duikt in de nieuwe aflevering in de geschiedenis van het water in Gelderland. Hij gaat hiervoor op bezoek bij het Nederlands Watermuseum. Dit museum is gevestigd in een oude watermolen aan de Jansbeek. Daar leidt oud-directeur Monique Verber ons rond langs de interactieve presentaties in het museum. In deze aflevering vertelt Gerard Herbers meer over de geschiedenis van Arnhem en het belang van de Jansbeek in dit verhaal. Bijzonder hoogleraar Gelderse geschiedenis Dolly Verhoeven bespreekt enkele angstige momenten langs de grote rivieren in de twintigste eeuw en Nicole Otten van het Waterschap Rijn en IJssel kijkt naar actuele ontwikkelingen rond het water van de Jansbeek.
Klik op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 2.6. Het kasteel op de rand van Gelderland
Op bezoek bij: Rijksmuseum Slot Loevestein
Slot Loevestein ligt op een eenzame plek bij de samenvloeiing van de Maas en de Waal. Het is een middeleeuwse burcht, maar ook een belangrijke schakel in de Oude en Nieuwe Hollandse Waterlinies. Het samenspel van land en water maakte Slot Loevestein tot een strategisch gelegen vesting in de Nederlandse republiek. In deze podcast bezoeken we Slot Loevestein met medewerker presentatie Maaike Snoek. Zij geeft ons een mooi kijkje in het soldatenleven tijdens de zeventiende en de achttiende eeuw. Historicus Ronald de Graaf vertelt over het belang van Gelderland tijdens de Tachtigjarige Oorlog.
Klik op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 2.7. Kleurrijk en kakelbont: een middeleeuwse kerk
Op bezoek bij: Stevenskerk
Al meer dan 750 jaar torent de Stevenskerk hoog uit boven de oude binnenstad van Nijmegen. Gids Hans Kaaijk neemt ons mee terug naar de katholieke en kleurrijke late middeleeuwen. We ontdekken enkele muurschilderingen die de Reformatie hebben overleefd en we bezoeken in deze podcast de grafkelder van de Gelderse hertogin Catharina van Bourbon. Hoogleraar Oudere Nederlandse letterkunde Johan Oosterman vertelt over de Moderne Devotie. Dit was een vernieuwingsbeweging binnen de katholieke kerk die in de veertiende eeuw ontstond op de oevers van de Gelderse IJssel.
Klik op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 2.8. Een Friese missionaris in het IJsselgebied
Op bezoek bij: Museum Smedekinck
Museum Smedekinck is een Achterhoeks boerderijmuseum. Het vertelt het verhaal over missionaris Ludger. Hij bracht het christendom rond het jaar 800 naar de Achterhoek en wist voet aan de grond te krijgen in het Saksenland. We worden in deze podcast ontvangen door bestuurslid Tonnie Klein Lebbink van Museum Smedekinck en hij brengt ons naar Job de Gelder en Walter Rovers. Zij hebben zich verdiept in het leven en werk van missionaris Ludger. Uiteindelijk belanden we bij de replica van het eerste kerkje in Zelhem dat Ludger heeft gesticht. Archeoloog Michel Groothedde vertelt hoe andere Gelderse regio’s in aanraking kwamen met het christendom.
Klik op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 2.9. De Gelderse basiliek die er toch niet kwam
Op bezoek bij: Museumpark Orientalis
Museumpark Orientalis ligt verscholen in een heuvelachtig en bosrijk landschap vlakbij Nijmegen. Tijdens een wandeling met directeur Sietse Jager ontdekken we 29 rijksmonumenten, variërend van een joods dorp met synagoge tot een nooit afgebouwde basiliek. Het museum ontstond aan het begin van de twintigste eeuw als katholiek devotiepark, maar al snel vonden christenen van alle stromingen hun weg naar Heilig Landstichting. Nu biedt het voormalige Bijbels Openluchtmuseum ruimte aan alle vormen van zingeving en levensbeschouwing. Bijzonder hoogleraar Gelderse geschiedenis Dolly Verhoeven vertelt hoe de verzuiling en ontzuiling verliep in Gelderland.
Klik op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 2.10. Romeinse waterwerken in de Liemers
Op bezoek bij: Liemers Museum
Het Liemers Museum is gevestigd in de Turmac Cultuurfabriek. Waar vroeger honderdduizenden sigaretten over de lopende band rolden, kunnen bezoekers nu de geschiedenis van de Liemers beleven. De regio was tweeduizend jaar geleden al van grote betekenis aan de noordgrens van het Romeinse Rijk. Hoofd van het museum is Karin Degen. Zij ontvangt ons in deze podcast en brengt ons in contact met conservator Jan Verhagen. Hij laat zien dat het belang van de Liemers voor de Romeinen vooral te maken had met het samenspel van land en water. Schrijver Paul van der Heijden vertelt meer verhalen over de Romeinse Limes, die sinds 2021 Unesco Werelderfgoed is.
Klik op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Seizoen 1
Ontdek de geschiedenis van overstromingsrampen in het Rivierengebied, luister naar middeleeuwse liefdesliedjes of kom meer te weten over Operation Market Garden. Luister hier alle afleveirngen terug van seizoen 1.
Aflevering 1.1. Zonder water geen kasteel
Op bezoek bij: Kasteel Cannenburch
De eerste aflevering van de podcast staat in het teken van land en water bij Kasteel Cannenburch. Dit kasteel ligt in een uniek beken- en sprengenlandschap tussen het Veluwemassief en het IJsseldal. Deze locatie is in middeleeuwen bewust gekozen. Het water was nuttig voor de verdediging van het kasteel, maar nog belangrijker was de drinkwatervoorziening voor de bewoners. Daarbij leverden de watermolens veel geld op. Zonder het water geen kasteel. Gids Marieke Dicou neemt ons mee door Kasteel Cannenburch. Historicus Rudolf Bosch vertelt over de waterhuishouding op de Veluwe in de late middeleeuwen.
Klik rechts op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 1.2. Alle kennis van de wereld op een meterslange reiskaart
Op bezoek bij: Valkhof Museum
Het Valkhof Museum ligt vol met objecten die laten zien welke kennis en vernieuwing de Romeinen tweeduizend jaar geleden brachten in de moerasdelta van de Rijn en de Maas. Conservator Marenne Zandstra laat ons de belangrijkste stukken zien uit de Romeinse collectie terwijl het Valkhof Museum eigenlijk gesloten is voor een grote verbouwing. Schrijver Paul van der Heijden deelt met ons zijn fascinatie voor de bijzondere Romeins-Bataafse mengcultuur die juist ontstond in de regio die we nu kennen als het Gelders rivierengebied.
Klik rechts op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 1.3. Geheimen van het graf
Op bezoek bij Museum de Scheper
Museum de Scheper in Eibergen heeft een bijzondere collectie archeologische objecten die vaak al duizenden jaren oud zijn. Die geven ons een klein inkijkje in de zingeving en levensbeschouwing van de prehistorische bewoners in het Gelderse gebied. In deze podcast gaan archeoloog Roy van Beek en archeologisch adviseur Norbert Eeltink van Museum de Scheper op zoek naar verhalen over de eerste inwoners van de Achterhoek.
Klik rechts op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 1.4. Van boterkarnton tot melkmachine
Op bezoek bij het Zuivelmuseum
Erve IJzerman is een bijzondere boerderij langs het Apeldoorns Kanaal in Wapenveld. Wie het woonhuis binnenstapt, komt terecht in een andere wereld. Het lijkt of de tijd heeft stilgestaan. In de stallen vinden we het Zuivelmuseum. Verschillende vrijwilligers leiden René Arendsen rond langs de oude zuivelmachines en vertellen over de zuivelproductie in de twintigste eeuw. Over deze periode schreef hoogleraar Gelderse geschiedenis Dolly Verhoeven een hoofdstuk in het Verhaal van Gelderland. Zij vertelt over de grote veranderingen in de Gelderse landbouw van de laatste 125 jaar.
Klik rechts op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 1.5. Een middeleeuwse liefdesverklaring
Op bezoek bij Erfgoedcentrum Rozet
Gelderland kende in de late middeleeuwen een culturele bloeiperiode. Hoogleraar oudere Nederlandse letterkunde Johan Oosterman neemt ons mee naar het hertogdom Gelre. In Erfgoedcentrum Rozet in Arnhem laat hij ons een liedboek zien dat veel vertelt over de liedcultuur van eeuwen geleden. We kunnen zelfs luisteren naar een middeleeuws liefdesliedje. Naast dit liedboek heeft Erfgoedcentrum Rozet nog veel meer bijzondere boeken uit de Gelderse geschiedenis in de collectie. Informatiespecialist Ferry Reurink vertelt René over enkele van deze gedrukte en handgeschreven boeken.
Klik rechts op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link
Aflevering 1.6. Een vroegmiddeleeuwse Viking crime scene
Op bezoek bij Musea Zutphen
In 882 plunderden de Vikingen een nederzetting op de plek die we nu kennen als het ’s Gravenhof in Zutphen. Het archeologische bewijs voor deze Vikingaanval vinden we vlak naast dit plein in het Stedelijk Museum Zutphen, onderdeel van Musea Zutphen. In dit museum wordt René Arendsen eerst ontvangen door conservator Christiaan te Strake. Daarna duiken we de kelder in. Stadsarcheoloog Michel Groothedde vertelt hier over een bijzondere archeologische vondst: het skelet van een vrouw. Zij was een van de slachtoffers van de Vikingaanval in Zutphen. Michel Groothedde vond haar stoffelijk overschot en schreef daarmee wereldgeschiedenis.
Klik op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link
Aflevering 1.7. Uw vervoersbewijs alstublieft
Op bezoek bij de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij
Presentator René Arendsen stapt in het grootste rijdende museum van Nederland: de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij. In deze aflevering beginnen we onze treinreis op station Beekbergen. Bezoekers kunnen hier in de werkplaats antieke stoomtreinen en wagons bewonderen. Het station is ook het opstappunt voor een ritje over de historische spoorlijn tussen Dieren en Apeldoorn, ook wel het Koningslijntje genoemd. Vrijwilliger Remco Pollé leidt ons rond en neemt ons mee in de Gelderse geschiedenis van de stoomtrein. Historicus Jonn van Zuthem vertelt over twee andere belangrijke vervoersmiddelen in het negentiende-eeuwse Gelderland: de tram en de fiets.
Klik op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 1.8. De immense aantrekkingskracht van het Gelderse landschap
Op bezoek bij het Noord-Veluws Museum
In het Noord-Veluws Museum ontdekken we schilderijen van kunstenaars die rond 1900 in Nunspeet neerstreken. Zij lieten zich inspireren door het ongerepte landschap en het harde boerenleven op het Gelderse platteland. Harry Tijssen en Greet Hagendoorn gidsen ons in deze aflevering langs de mooiste kunstwerken in dit Nunspeetse museum. Historicus Jonn van Zuthem vertelt ons meer over de kunst en cultuur in de andere delen van het negentiende-eeuwse Gelderland.
Klik op de groene playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
Aflevering 1.9. Een brug te ver
Op bezoek bij het Vrijheidsmuseum
Het Vrijheidsmuseum staat in een historisch decor. Precies op deze plek kwamen in september 1944 duizenden parachutisten neer tijdens Operation Market Garden. In deze podcastaflevering leidt directeur Wiel Lenders ons rond door het museum. Hij vertelt het verhaal van de Tweede Wereldoorlog in het Rijk van Nijmegen, in Nederland en in Europa. Bijzonder hoogleraar Gelderse geschiedenis Dolly Verhoeven brengt een aantal andere grote Gelderse oorlogsverhalen onder de aandacht.
Klik op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link
Aflevering 1.10. De dijken breken
Op bezoek bij Museum Tweestromenland
Het water is allesbepalend voor de geschiedenis van het Land van Maas en Waal. Logisch dat dit element centraal staat in de tentoonstelling van Museum Tweestromenland in Beneden-Leeuwen. Conservator Jaap van der Veen vertelt in de laatste podcastaflevering van dit seizoen meer over de grote overstromingen en vormen van rivierbeheersing uit het verleden, met speciale aandacht voor de negentiende eeuw. Historicus Jonn van Zuthem kijkt hoe de nabijheid van het water het leven van de inwoners in het Land van Maas en Waal heeft bepaald.
Klik op de playbutton om de aflevering hier af te spelen. Liever de aflevering via Spotify beluisteren? Klik dan op deze link.
