Prehistorie
Grafvelden & grafgiften

Bron: Richard Trenning
Het begin van menselijke aanwezigheid in Nederland gaat terug tot ongeveer 250.000 jaar geleden. Dan begint de tijd die prehistorie wordt genoemd en die doorloopt tot aan de komst van de Romeinen in onze streken, in het jaar 19 v. Chr. Daarna zijn er allerlei historische geschriften en andere bronnen die het leven in de regio van de Nederrijn beschrijven of tonen. Maar voor de periode daarvoor ontbreken ze, afgezien van het verslag dat Caesar ons naliet. Alleen materiële overblijfselen en grondsporen, het domein van de archeologie, kunnen een tipje van de sluier oplichten. Gelderse musea maken de prehistorie tastbaar met prachtige objecten die onze prehistorische voorouders nalieten. Denk aan de vele klokbekers die in de talrijke grafheuvels op de Veluwe zijn gevonden. CODA in Apeldoorn en Museum Nairac in Barneveld bewaren enkele fraaie exemplaren in hun collecties.
Ontstaan van het landschap
Het verhaal van de prehistorie in en rond het huidige Gelderland gaat zelden over ingrijpende incidenten die gevolgen hebben voor de korte termijn. Veel meer gaat het over grote veranderingen die zich voltrokken gedurende vele eeuwen of millennia. Denk aan het ontstaan van het Gelderse landschap met stuwwallen en rivierdalen. Het Museonder in Nationaal Park De Hoge Veluwe en Museum Min Veertig Celsius in de Achterhoek richten zich op deze langetermijnontwikkeling.
De eerste boeren

Bron: Marjolein Haars (BCL Archaeological Support), collectie Erfgoed Gelderland (Verhaal van Gelderland boek 1, pagina 52), CC-BY-NC
Ook de transitie die de jagers en verzamelaars maakten naar een nieuw bestaan in agrarische gemeenschappen is in Gelderland een proces dat vele eeuwen, beter gezegd een millennium, in beslag nam. De eerste sporen van vroege Gelderse boeren vinden we in het Rivierengebied. De Rijn vormde een relatieve scheidslijn als het gaat over de levenswijze en de economie. Overleven in het Rivierengebied stelde andere eisen aan de omgang met de omgeving dan overleven op de hogere zandgronden. Tegenover de nadelen die de vroegere bewoners ondervonden van het leven in een nog niet door dijken beschermd gebied staat het voordeel van een vruchtbaar landschap.
Vondsten van de vroegste bewoners
Onder andere Museum Tweestromenland in het Land van Maas en Waal en Streekmuseum Baron van Brakell in de Betuwe tonen indrukwekkende vondsten die het leven van de vroegste bewoners in het Gelderse Rivierengebied dichterbij brengt. Over de levenswijze, de materiële cultuur en de economie van prehistorische boeren leren we meer tijdens een bezoek aan Museum De Scheper in Eibergen. Hier zien bezoekers een reeks van bijzondere grafgiften en offers aan hogere machten. Op het Wekeromse Zand bij Lunteren heeft Geldersch Landschap een boerderij met erf uit de ijzertijd nagebouwd, inclusief een typisch prehistorische raatakker omgeven door lage walletjes. Deze waren nog in gebruik tijdens de Romeinse tijd
Bekijk de video
We nemen je mee op reis langs de vroegste geschiedenis van het Gelderse gebied. Over de oudste sporen van de menselijke bewoning, tot de eerste boeren. Hoe leefden zij? Hoe wilden zij begraven worden? Welke sporen lieten zij na in het Gelderse landschap?
Verdiep je in de thema’s
Ontdek de prehistorie aan de hand van diverse thema’s.